《深虑论》 方孝孺

shēn lǜ lùn
深虑论

lǜ tiān xià zhě, cháng tú qí suǒ nán ér hū qí suǒ yì, bèi qí suǒ kě wèi ér yí qí suǒ bù yí.
虑天下者，常图其所难而忽其所易，备其所可畏而遗其所不疑。
rán ér, huò cháng fā yú suǒ hū zhī zhōng, ér luàn cháng qǐ yú bù zú yí zhī shì.
然而，祸常发于所忽之中，而乱常起于不足疑之事。
qǐ qí lǜ zhī wèi zhōu yú? gài lǜ zhī suǒ néng jí zhě, rén shì zhī yí rán, ér chū yú zhì lì zhī suǒ bù jí zhě, tiān dào yě.
岂其虑之未周欤？盖虑之所能及者，人事之宜然，而出于智力之所不及者，天道也。
dāng qín zhī shì, ér miè zhū hóu, yì tiān xià.
当秦之世，而灭诸侯，一天下。
ér qí xīn yǐ wéi zhōu zhī wáng zài hu zhū hóu zhī qiáng ěr, biàn fēng jiàn ér wèi jùn xiàn.
而其心以为周之亡在乎诸侯之强耳，变封建而为郡县。
fāng yǐ wéi bīng gé bù kě fù yòng, tiān zǐ zhī wèi kě yǐ shì shǒu, ér bù zhī hàn dì qǐ lǒng mǔ zhī zhōng, ér zú wáng qín zhī shè jì.
方以为兵革不可复用，天子之位可以世守，而不知汉帝起陇亩之中，而卒亡秦之社稷。
hàn chéng qín zhī gū lì, yú shì dà jiàn shù niè ér wèi zhū hóu, yǐ wéi tóng xìng zhī qīn, kě yǐ xiāng jì ér wú biàn, ér qī guó méng cuàn shì zhī móu.
汉惩秦之孤立，于是大建庶孽而为诸侯，以为同姓之亲，可以相继而无变，而七国萌篡弑之谋。
wǔ xuān yǐ hòu, shāo xuē xī zhī ér fēn qí shì, yǐ wéi wú shì yǐ, ér wáng mǎng zú yí hàn zuò.
武、宣以后，稍削析之而分其势，以为无事矣，而王莽卒移汉祚。
guāng wǔ zhī chéng āi píng, wèi zhī chéng hàn, jìn zhī chéng wèi, gè chéng qí suǒ yóu wáng ér wèi zhī bèi.
光武之惩哀、平，魏之惩汉，晋之惩魏，各惩其所由亡而为之备。
ér qí wáng yě, gài chū yú suǒ bèi zhī wài.
而其亡也，盖出于所备之外。
táng tài zōng wén wǔ shì zhī shā qí zǐ sūn, qiú rén yú yí sì zhī jì ér chú zhī, ér wǔ shì rì shì qí zuǒ yòu ér bù wù.
唐太宗闻武氏之杀其子孙，求人于疑似之际而除之，而武氏日侍其左右而不悟。
sòng tài zǔ jiàn wǔ dài fāng zhèn zhī zú yǐ zhì qí jūn, jǐn shì qí bīng quán, shǐ lì ruò ér yì zhì, ér bù zhī zǐ sūn zú kùn yú dí guó.
宋太祖见五代方镇之足以制其君，尽释其兵权，使力弱而易制，而不知子孙卒困于敌国。
cǐ qí rén jiē yǒu chū rén zhī zhì gài shì zhī cái, qí yú zhì luàn cún wáng zhī jǐ, sī zhī xiáng ér bèi zhī shěn yǐ.
此其人皆有出人之智、盖世之才，其于治乱存亡之几，思之详而备之审矣。
lǜ qiè yú cǐ ér huò xìng yú bǐ, zhōng zhì luàn wáng zhě, hé zāi? gài zhì kě yǐ móu rén, ér bù kě yǐ móu tiān.
虑切于此而祸兴于彼，终至乱亡者，何哉？盖智可以谋人，而不可以谋天。
liáng yī zhī zǐ, duō sǐ yú bìng liáng wū zhī zǐ, duō sǐ yú guǐ.
良医之子，多死于病；良巫之子，多死于鬼。
qǐ gōng yú huó rén, ér zhuō yú móu zi yě zāi? nǎi gōng yú móu rén, ér zhuō yú móu tiān yě.
岂工于活人，而拙于谋子也哉？乃工于谋人，而拙于谋天也。
gǔ zhī shèng rén, zhī tiān xià hòu shì zhī biàn, fēi zhì lǜ zhī suǒ néng zhōu, fēi fǎ shù zhī suǒ néng zhì, bù gǎn sì qí sī móu guǐ jì, ér wéi jī zhì chéng, yòng dà dé yǐ jié hū tiān xīn, shǐ tiān juàn qí dé, ruò cí mǔ zhī bǎo chì zǐ ér bù rěn shì.
古之圣人，知天下后世之变，非智虑之所能周，非法术之所能制，不敢肆其私谋诡计，而唯积至诚，用大德以结乎天心，使天眷其德，若慈母之保赤子而不忍释。
gù qí zǐ sūn, suī yǒu zhì yú bù xiào zhě zú yǐ wáng guó, ér tiān zú bù rěn jù wáng zhī.
故其子孙，虽有至愚不肖者足以亡国，而天卒不忍遽亡之。
cǐ lǜ zhī yuǎn zhě yě.
此虑之远者也。
fū gǒu bù néng zì jié yú tiān, ér yù yǐ qū qū zhī zhì lǒng luò dāng shì zhī wù, ér bì hòu shì zhī wú wēi wáng, cǐ lǐ zhī suǒ bì wú zhě, ér qǐ tiān dào zāi!
夫苟不能自结于天，而欲以区区之智笼络当世之务，而必后世之无危亡，此理之所必无者，而岂天道哉！